Luksemburgowie
Lucemburkové

Dąbrówka: Latem byłam na wycieczce w Pradze. Piękne miasto, a jakie zabytki! Czy wiesz, że most Karola był zbudowany już w XIV wieku - dokładnie w 1357 roku. To niesamowite! Oczywiście był on od tego czasu odnawiany.

Mieszko: Most Karola, Nowe Miasto, Zamek Praski, Karlsztejn /Karlštejn/  to najbardziej znane zabytki stylu gotyckiego. Mam rację?

Dąbrówka: Jak zwykle, masz rację. W Pradze czułam ducha historii...

Mieszko: Ale się rozmarzyłaś!  Widzę, że Ci się bardzo podobało. Opowiedz coś jeszcze na ten temat.

Dąbrówka: Po śmierci Wacława III w 1306 roku wymarł (po mieczu) ród Przemyślidów. W 1310 roku królem czeskim i mężem Elżbiety Przemyślidówny (siostry Wacława III) został Jan Luksemburski. Niestety, Jan czuł się w Czechach obco, dlatego często wyjeżdżał na wojny, organizował turnieje. Jan był przede wszystkim rycerzem, dzięki jego  waleczności i dyplomacji Królestwo Czeskie powiększyło swój obszar o kolejne tereny.

Mieszko: No to w sumie Janowi Luksemburskiemu wiodło się dobrze...

Dąbrówka: Niestety, nie było kolorowo – w małżeństwie dochodziło do sporów, ponieważ Elżbieta marzyła o sławie Królestwa Czeskiego, a Jan rzadko przebywał w kraju. Król po powrocie potrzebował pieniędzy na kolejną wyprawę wojenną, dlatego często sprzedawał i oddawał pod zastaw zamki, czasami nawet całe miasta królewskie. W wyniku czego szlachta czeska miała ogromny wpływ na rządzenie w opuszczonym królestwie.

Mieszko: Taki styl rządów mógł doprowadzić kraj do katastrofy…

Dąbrówka: Tak, sytuacja w państwie była nieciekawa. Pod koniec życia chory Jan (wcześniej stracił wzrok) wyruszył na wojnę, z której już nie wrócił – w bitwie pod Kreszczakiem (1346 r.) zginął. Po śmierci Jana Luksemburskiego tron objął jego syn - Karol IV.

Mieszko: Też chciałbym urodzić się jako syn króla, Karol IV miał na pewno wszystko, czego tylko zapragnął…

Dąbrówka: Wcale nie miał szczęśliwego dzieciństwa….. jego rodzice często się kłócili. Trzyletniego chłopca ojciec siłą zabrał matce, następnie wysłał do Francji, aby tam odebrał staranne wykształcenie.

Mieszko: Ojej, biedne dziecko…

Dąbrówka: Tak, Wacław już nigdy nie zobaczył swojej mamy.

Mieszko: Karol IV urodził się jako Wacław?

Dąbrówka: Tak, nowe imię - Karol - zostało nadane księciu na bierzmowaniu. Karol mając siedemnaście lat (w 1333 roku) wrócił, już jako margrabia morawski, do Czech. Pierwszym miejscem, w którym się zatrzymał, był klasztor Zbrasławski - grobowiec Przemyślidów, gdzie spoczywała jego matka. Karol był dumny z tego, że pochodził z rodu Przemyślidów. Czechy traktował jako swoją ojczyznę, dobro Czech stawiał wyżej niż dobro cesarstwa. Nie ulega wątpliwości, że Karol należał do najbardziej wykształconych władców tego okresu, umiał czytać i pisać, co na owe czasy było niespotykane, władał kilkoma językami (francuskim, włoskim, łacińskim, niemieckim). Niestety, po tak długim pobycie za granicą, Karol musiał się od nowa nauczyć języka czeskiego. Karol napisał nawet własny życiorys, w którym między innymi opisał smutny powrót do Czech.

Mieszko: Dlaczego smutny? Wrócił przecież w rodzinne strony.

Dąbrówka: Niestety, sytuacja w kraju była wręcz tragiczna. Zamki i miasta były sprzedane, zamek w Pradze  był w zasadzie ruiną, więc na początku Karol nie miał nawet gdzie mieszkać.

Mieszko: Mogę się tylko domyślać, co czuł, gdy przyjechał z Francji….

Dąbrówka: Karol nie należał do ludzi, którzy długo się zastanawiają. Najpierw musiał odbudować Zamek Praski, ale to był dopiero początek jego działalności.  W wyniku powiązań rodzinnych został królem Rzeszy Niemieckiej, po śmierci ojca - królem czeskim, a w roku 1355 nawet cesarzem.

Mieszko: To rozumiem… i co było dalej?

Dąbrówka: Karol nie spoczął na laurach, tylko zaczął zmieniać otoczenie wokół siebie. Za jego panowania założono w Pradze arcybiskupstwo, rozpoczęto budowę katedry św. Wita na Zamku Praskim. W 1348 roku został założony uniwersytet (do dziś nazywany Uniwersytetem Karola), ponieważ król chciał, aby mieszkańcy jego kraju byli wykształceni, chciał, by mogli studiować w kraju i nie musieli wyjeżdżać za granicę.

Mieszko: Dobrze to wymyślił…

Dąbrówka: Na polecenie Karola IV brzegi Wełtawy połączono kamiennym mostem, który dzisiaj nosi  jego imię. Dzięki rozbudowie Nowego Miasta Praga stała się jednym z największych miast ówczesnej Europy. Warto dodać, że król poświęcał szczególną uwagę czeskim klejnotom koronacyjnym. Na koronację kazał bowiem zrobić nową koronę noszącą imię św. Wacława. Król mógł ją nosić tylko podczas koronacji i przy okazji ważnych uroczystości. Klejnoty przechowywane były w zamku warownym na Karlsztejnie, zbudowanym w tym celu z rozkazu Karola IV.

Mieszko: Niezwykła postać….

Dąbrówka: Karol IV był mądrym władcą, odważnym rycerzem i dyplomatą - spory rozwiązywał raczej drogą pokojową. W czasach jego rządów w kraju panował pokój, kwitł handel, rozwijały się rzemiosła oraz nauka i sztuka.

Mieszko: W takim razie rodzina była z niego dumna, prawda?

Dąbrówka: Trudno mi odpowiedzieć na to pytanie. Wiem, że Karol IV miał cztery żony. Trzecia z kolei żona urodziła mu dziedzica – Wacława IV. Czwarta żona - Elżbieta - pochodziła natomiast z Polski, była wnuczką króla Kazimierza Wielkiego.

Mieszko: Nie wiedziałem…

Dąbrówka: Karol IV umarł w roku 1378 prawdopodobnie na zapalenie płuc.Następcą Karola IV był jego syn Wacław IV, który nie był przygotowany do sprawowania samodzielnych rządów. W okresie jego panowania doszło bowiem do upadku królestwa. W dodatku w 1379 roku w krajach czeskich wybuchła epidemia dżumy, w wyniku czego ludzie umierali,  pojawił się kryzys. Uważano to za karę boską. Dochodziło także do różnych konfliktów między królem a szlachtą oraz biskupstwem. Wybuchły wojny husyckie…

Mieszko: Syn całkowicie różnił się od ojca….A pomyśleć, że Karol IV należał do najsłynniejszych władców w czeskiej historii. Po śmierci Karola IV cały naród opłakiwał króla, który był nazywany  "ojcem ojczyzny“.

Most Karola w Pradze