PRZEMYŚLIDZI
PŘEMYSLOVCI

Dąbrówka: Dzisiaj opowiem Ci o  legendarnym założycielu rodu Przemyślidów. Wyobraź sobie, że w XII w. kronikarz Kosmas napisał podanie o księżnej Libuszy i Przemyśle Oraczu /Přemysl Oráč/.

Mieszko: Wiem, że Kosmas jest autorem kroniki, która opowiada o najstarszych dziejach narodu czeskiego.

Dąbrówka: Masz rację! Według zapisów kronikarza ludzie byli niezadowoleni z rządów księżnej Libuszy, dlatego domagali się księcia – mężczyzny. Libusza w proroczym natchnieniu wskazała jako kandydata na małżonka oracza ze wsi Stadice nad rzeką Biliną. Posłańcy księżnej mieli rozpoznać wybrańca po dwóch wołach różnej maści i przekazać mu wolę władczyni oraz uroczystą szatę. Przemysł, po wysłuchaniu poselstwa, udał się na dwór książęcy, by poślubić Libuszę i objąć władzę. W izbie książęcej nakazał na pamiątkę powiesić noszone niegdyś przez siebie chodaki z łyka, aby przypominały potomnym o zmienności losu ludzkiego. 

Mieszko: Aha, Przemysł Oracz jest legendarnym władcą. W takim razie kto jest pierwszym historycznym władcą?

Dąbrówka: Borzywoj I (Bořivoj)– książę Czech w latach 870–889 jest pierwszym historycznym władcą czeskim z dynastii Przemyślidów. Według legendy Borzywoj był potomkiem Przemysła Oracza i Libuszy. Pierwsza wzmianka o Borzywoju pochodzi z 872 roku. Borzywoj I wraz z żoną Ludmiłą zostali ochrzczeni przez arcybiskupa Metodego na terenie Moraw. Borzywoj I przeniósł siedzibę swojego rodu do założonej przez niego Pragi.

Mieszko: W takim razie to ważna postać…

Dąbrówka: Teraz opowiem Ci o  bardzo ważnej postaci… Kolejnym księciem był Wacław I (później ogłoszony Świętym). Wacław I był synem księcia Wratysława I i pogańskiej księżniczki Drahomiry. Gdy Wacław miał trzynaście lat, Wratysław I zmarł, a jego wychowaniem w duchu chrześcijańskim zajęła się babka, późniejsza święta Ludmiła. Matka Wacława (Drahomira) wychowywała natomiast jego młodszego brata Bolesława zgodnie z tradycją pogańską.

Mieszko: To dziwna sytuacja….

Dąbrówka: W dodatku zaważyła na losach naszego bohatera i nie tylko….Około roku 925 Wacław rozpoczął rządy w państwie. Niestety wygnał z kraju matkę i Bolesława, po czym rozpoczął proces chrystianizacji Czech. Wtedy właśnie wybudowano romańską rotundę, której pozostałości znajdują się obecnie pod katedrą św. Wita na Hradczanach w Pradze. Wzrost znaczenia chrześcijaństwa skutkował zbliżeniem Czech do Cesarstwa Niemieckiego, a to było sprzeczne z interesami czeskiej pogańskiej elity, co ostatecznie doprowadziło do rebelii pogańskiej oraz zamachu Bolesława na życie brata – Wacława. Według podań, w roku 929, w mieście Stará Boleslav Wacław został zamordowany u wrót kościoła. Wkrótce został uznany świętym jako męczennik. Wacław I Święty jest w sztuce często przedstawiany w zbroi, w stroju królewskim. Jego atrybutem jest sztylet - narzędzie jego śmierci, anioł podający mu włócznię oraz trumna niesiona przez anioły. Święty Wacław jest patronem Czech i Pragi.

Mieszko: Dziwne czasy, brat przeciwko bratu… Trochę niezręcznie mi o tym mówić….Powinieneś jednak znać prawdę….

Dąbrówka: Po zamordowaniu Wacława I w państwie czeskim  rządy objął jego młodszy brat Bolesław I Srogi, który jako pokutę za bratobójstwo postanowił przeznaczyć swojego syna Strachkwasa Chrystiana (urodzonego w dniu śmierci Wacława) do życia zakonnego. Z powodu twardego postępowania wobec pozostałych czeskich książąt, a może też w związku z bratobójstwem, otrzymał przydomek Srogi.

Mieszko: Znam tego jegomościa…to z nim zawarłem porozumienie czesko-polskie, w wyniku którego w 965 roku poślubiłem……Ciebie!

Dąbrówka: Tak!

Mieszko: Wcale nie żałuję tego kroku…

Dąbrówka: Ja też nie!

Mieszko: Z tego co wiem, Bolesław rozpoczął w Rzymie starania o utworzenie biskupstwa praskiego. Podczas jego rządów został założony pierwszy klasztor w Czechach - był to żeński klasztor św. Jerzego. Pierwszą przełożoną klasztoru została córka Bolesława – Mlada.

Dąbrówka: Widzę, że doskonale się orientujesz.

Charakterystyczny ubiór
w czasach panowania Przemyślidów

Mieszko: Niezupełnie…Jak długo na ziemiach czeskich panowała dynastia Przemyślidów?

Dąbrówka: Licząc od legendarnego założyciela rodu Przemysła Oracza aż do ostatniego władcy z tego rodu, który wymarł po mieczu, dynastia trwała przeszło sześć wieków!

Mieszko: Niezwykle długo.

Dąbrówka: Opowiem Ci jeszcze o ostatnich władcach tego rodu. Należy do nich Wacław II, syn Przemysła Otakara II. Od wczesnych lat Wacław II był kreowany przez ojca na dziedzica tronów – nie tylko czeskiego i polskiego (od roku 1300), ale także węgierskiego (w latach 1301 – 1304). Za jego panowania Królestwo Czeskie zaczęło znowu rozkwitać.W Kutnej Horze odkryto wielkie złoża srebra. Wacław kazał bić nowe monety – praskie grosze.

Mieszko: Słyszałem o tych monetach.

Dąbrówka: Wacław interesował się kulturą, dlatego wtedy do kraju zaczęli przyjeżdżać między innymi poeci. Chociaż Wacław II nie potrafił  pisać, próbował tworzyć własne pieśni miłosne i inne utwory. Wacław II nie był wojownikiem, ale utrzymywał dobre stosunki z czeską szlachtą. Gdy nieprzyjaciel zaatakował Królestwo Czeskie, by posiąść jego bogactwo, cała szlachta stanęła za swoim władcą, by wspólnie pokonać obce wojska. W roku 1305 Wacław II zmarł, pozostawiając państwo  w rękach szesnastoletniego syna.

Mieszko: Zbyt młody na władcę, no cóż - takie czasy…

Dąbrówka: Na tron zasiadł szesnastoletni Wacław III. W 1305 roku młody Przemyślida zawarł małżeństwo z córką księcia cieszyńskiego Mieszka – Wiolą Elżbietą, co miało zapewnić czeskiemu monarsze sojusz z książętami górnośląskimi. Przygotowującego się do wyprawy na Polskę Wacława III, zaskoczyła skrytobójcza śmierć w Ołomuńcu na Morawach (rok 1306) z rąk najemnego niemieckiego żołnierza – Konrada z Botenštejnu. Morderca zadał odpoczywającemu królowi (w gościnie u komornika morawskiego Albrechta ze Sternberga) trzy ciosy sztyletem. Nigdy nie dowiedziano się, na czyje zlecenie działał zabójca, gdyż ten - natychmiast po schwytaniu - został zabity.

Mieszko: Okrutne to były czasy.

Państwa pod władzą Przemyślidów
ok. roku 1301