CYRYL I METODY
Cyril a Metoděj

Dąbrówka: Dzisiaj zabieram Cię w podróż na Morawy.

Mieszko: Chętnie! Pojedziemy pociągiem czy samochodem?

Dąbrówka: To będzie podróż wirtualna!

Mieszko: Ale mnie nabrałaś...

Dąbrówka: Nie martw się, Mieszku - obiecuję, że będzie ciekawie. Opowiem Ci o wielkim państwie słowiańskim, które powstało na początku IX wieku na obszarze dzisiejszych Moraw, Słowacji, Węgier, Czech, Śląska.

Mieszko: A jakie to było państwo?

Dąbrówka: To były Wielkie Morawy. Na czele  państwa stał książę Mojmir, który zjednoczył okoliczne plemiona. Do największego rozkwitu Wielkich Moraw (inna nazwa: Państwo Wielkomorawskie) doszło za panowania księcia Rościsława (846 – 870), który poprosił cesarza bizantyjskiego Michała III o przysłanie  księży na Wielkie Morawy w celu szerzenia chrześcijaństwa.

Mieszko: Czy cesarz spełnił prośbę?

Dąbrówka: Oczywiście! W roku 863 wysłał na Wielkie Morawy uczonych braci: Konstantyna (przyjął  później  imię Cyryl) i Metodego, którzy pochodzili z dużego miasta handlowego Saloniki. Misjonarze zdawali sobie sprawę z tego, że na terenie Państwa Wielkomorawskiego ludzie używali podobnego języka jak rolnicy w okolicach Salonik, dlatego też jeszcze przed przybyciem  na Morawy utworzyli z tego dialektu język starosłowiański, który był przyjmowany przez ludność morawską jako język rodzimy.

Mieszko: To ciekawe!

Dąbrówka: To nie wszystko….Cyryl i Metody stworzyli również pismo - głagolicę – najstarsze pismo słowiańskie. Głagolicę później uproszczono i powstała cyrylica.

Głagolica

Cyryl i Metody przetłumaczyli na język słowiański  także kilka ksiąg liturgicznych. Na Morawach zaczęli szerzyć chrześcijaństwo, uczyli również swoich uczniów pisać i czytać. Dzięki ich działalności na Wielkich Morawach powstały  najstarsze zabytki piśmiennictwa słowiańskiego!

Mieszko: Czyli powstały  pierwsze dzieła literackie w języku słowiańskim.

Dąbrówka: Świetnie! Potęga państwa rosła, wielkomorawskie grody przekształciły się w znaczące ośrodki rzemiosła, handlu i kultury. Na kołach garncarskich tworzono bogato zdobioną ceramikę, na krosnach tkano przepiękne tkaniny. Wśród rzemieślników wyróżniali się kowale i jubilerzy, którzy nauczyli się (zgodnie z bizantyjską modą) wyrabiać guziki i ozdoby z metali szlachetnych. Państwo Wielkomorawskie było znane ze swoich  wyrobów jubilerskich. Dobrze urodzeni nosili morawskie ozdoby lub klejnoty ze srebra i złota. Wielkie Morawy stały się także ważnym centrum handlowym - do innych państw wywożono skóry, futra, konie, srebro; w zamian za to przywożono sól, wonne olejki, drogie tkaniny.

Mieszko: To było faktycznie bardzo rozwinięte państwo.

Dąbrówka: O tamtych czasach mówią nam odkrycia archeologiczne, które znaleziono podczas wykopalisk w okolicy Mikulčic, Nitry, Uherského Hradiště.

Mieszko: Słyszałem, że Mikulčice były bardzo ważnym grodziskiem. Ale co to jest grodzisko?

Dąbrówka: To pozostałość po grodzie albo osadzie obronnej. W tamtych czasach nie było miast, ale były grody. Początkowo to było centrum obronne, później również centrum administracji. Budowano je najczęściej na wzgórzach, które były chronione na przykład przez rzeki, strome zbocza, skały i urwiska. Tam, gdzie była taka potrzeba, budowano z kamienia i drewnianych pali wały obronne, przed którymi wykopywano fosy. Wejście do grodu było chronione bramami.

Mieszko: Dziękuję za wyjaśnienie.

Wielkie Morawy w czasach
panowania Rościsława

Dąbrówka: Następcą Rościsława został Świętopełk, który umocnił potęgę Wielkich Moraw. Władca ten rozszerzył  państwo:  na zachodzie - aż po Szumawę i Rudawy, na północy - po środkowy bieg Wisły. Po śmierci Świętopełka w roku 894 doszło do sporu między synami i rozpoczął się rozpad Państwa Wielkomorawskiego.

Mieszko: I nie mogli się pogodzić?

Dąbrówka: Niestety, nie doszli do porozumienia. Ostatnim władcą Państwa Wielkomorawskiego był Mojmir II, który walczył z sąsiadami oraz z młodszym bratem. Do ostatecznego rozpadu państwa przyczyniły się najazdy koczowniczych plemion węgierskich. Nie ulega jednak wątpliwości, że Wielkie Morawy były ogromną potęgą w średniowiecznej Europie.

Mieszko: Miałaś rację – to była ciekawa podróż w czasie.

Budownictwo kamienne