II wojna światowa
II. světová válka

Dąbrówka: Dokąd się wybierasz w tym mundurku?

Mieszko: Dzisiaj jest rocznica zamachu na Reinharda Heydricha.

Dąbrówka: No tak, zupełnie zapomniałam, że 30 września 1938 roku doszło do podpisania Układu Monachijskiego, który niesprawiedliwie przydzielił Niemcom tereny pogranicza tzw. Kraju Sudeckiego. W niecały rok  później wojska niemieckie pod dowództwem Adolfa Hitlera zajęły pozostałe tereny Czech i Moraw, tworząc Protektorat Czech i Moraw.

Mieszko: Masz rację, Dąbrówko.  Dla Czechów rozpoczął się bardzo trudny okres w historii. Tak samo dla Żydów czeskich. Wielu z nich zamordowano albo wywieziono.

Dąbrówka: Czy wywożono ich jak w Polsce do obozów koncentracyjnych?

Mieszko: Tak, nawet stworzony dla nich specjalny obóz przejściowy w Terezinie, skąd przewożono ich do obozów koncentracyjnych.

Dąbrówka: Czy Heyidrich też był odpowiedzialny za mordowanie Żydów?

Mieszko: Tak, wprowadził również politykę twardego terroru na terenie Protektoratu, więc władza na emigracji w Londynie zdecydowała o zamachu, który pomyślnie przeprowadzili w 1942 roku spadochroniarze Jozef Gabčik i Jan Kubiš.

Dąbrówka: Słyszałam, że Niemcy w odwecie za zamach uwięzili i zamordowali wielu patriotów oraz spalili  dwie wioski Lidice i Ležaky.

Mieszko: Masz rację. Nie był to  jednak koniec buntów w Protektoracie. Na kilka dni przed zakończeniem II wojny światowej wybuchło powstanie majowe, które przeniosło się do stolicy, przeradzając się w powstanie praskie.

Dąbrówka: Podobno oprócz Rosjan Czechy wyzwalały również wojska amerykańskie? Jaki to miało wpływ na powojenne lata w Czechosłowacji.

Mieszko: Niestety, nie pomogło to zatrzymać w rozwoju władzy komunistów, którzy w kilka lat po wojnie mieli w swoich rękach całą władzę, kontrolowali praktycznie każdą dziedzinę życia. Rozwiązali wiele dobrych organizacji, zastępując na przykład czeskich skautów rosyjskimi pionierami. Wszędzie były czerwone gwiazdy, portrety J. Stalina, K. Gottwalda. Rozpoczęły się długie lata życia „w cieniu czerwonej gwiazdy”.

Dąbrówka: Czy to prawda, że nawet nie wolno było wyjeżdżać za granicę, albo na urlop lub na zakupy do Polski?

Mieszko: Tak było, niestety. Wolność osobista była bardzo ograniczona.

Dąbrówka: To znaczy, że o Czechach i Słowakach nikt nie słyszał w świecie?

Mieszko: Tak źle nie było. W 1952 roku na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach Emil Zatopek wygrał wszystkie biegi długodystansowe i został wybrany najlepszym sportowcem świata. A mecze hokeja z ZSRR były zawsze formą protestu czeskiego narodu i przysparzały wiele emocji. Z kolei w 1959 roku Jaroslav Heyrovský otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Nie zapomnij również o wspaniałych czeskich produktach eksportowych, takich jak samochody marki "Škoda" czy bajkowy krecik Zdenka Milera. Światową sławę zyskał Otto Wichterle, który skonstruował pierwsze w świecie szkła kontaktowe, używając do tego elementów zestawu konstrukcyjnego Merkur.

Dąbrówka: A słyszałeś o Praskiej Wiośnie?

Mieszko: Oczywiście, chodzi o  wydarzenia z 1968 roku. Wydawało się, że dojdzie do reform, kiedy do głosu doszli zwolennicy nowego przywódcy Komunistycznej Partii Czechosłowacji Alexandra Dubčeka. Niestety, zbrojna i krwawa interwencja wojsk państw Układu Warszawskiego z Rosjanami na czele przerwała dobrze rozpoczęte reformy. Na ulicach pojawiły się czołgi, zatrzymano reformy, na czele partii stanął, posłuszny Rosjanom, Gustáv Husák. Na demokrację mieszkańcy Czechosłowacji musieli jeszcze poczekać 21 lat.