Przyroda

Domowe pupile – kawia domowa

Poprawnie naukowo - kawia domowa, ale potocznie zwierzątko nazywane jest świnką morską (czes. morče domácí). Nazwę kawia używa się w języku polskim dopiero od 2015 roku. Przyjęta dawniej nazwa „świnka” wynikała prawdopodobnie z błędnego tłumaczenia nazwy hiszpańskojęzycznej na angielską, a z języka angielskiego na poszczególne języki narodowe. To urocze zwierzątko tak naprawdę z małą świnią, a dodatkowo morską, nie ma nic wspólnego. Dlatego w końcu zdecydowano o zmianie nazwy, przynajmniej jeśli chodzi o język polski. Sprawa dość zabawna, bo nie tak łatwo z „świnki morskiej“ na „kawię“ się przestawić.

Kawia jest gatunkiem gryzonia. Została udomowiona wiele tysięcy lat temu przez południowoamerykańskich Indian, którzy ją wykorzystywali jako pokarm, do celów rytualnych oraz w medycynie ludowej. Do Europy kawia trafiła w 16. wieku. Jest stworzeniem niezwykle pociesznym i mało agresywnym, rzadko gryzie lub drapie. Dobrze znosi głaskanie czy trzymanie na rękach. Dlatego szybko się rozpowszechniła jako zwierzę domowe. Swoją kawię miało wiele znanych osobistości, na przykład królowa Anglii Elżbieta I (1533 – 1603).

W hodowlach uzyskano liczne odmiany – krótko- i długowłose, z włosami prostymi, spiralnie skręconymi, szorstkimi lub jedwabistymi. Istnieją kawie jedno-, dwu- lub trójbarwne, łaciate lub cętkowane, z kolorami od białego do beżowego i czarnego. Osobną grupą ubarwienia są tzw. aguti. Może być złota aguti, srebrna aguti, szara aguti, kremowa aguti, buff aguti, cynamonowa aguti czy pomarańczowa aguti. Najśmieszniejsze są kawie bezwłose, na przykład rasy zwane Skinny lub Baldwin.

• Kawia domowa ma dwie przednie kończyny z czterema palcami i 2 tylne z trzema. Palce zakończone są szerokimi pazurami, które rosną bardzo szybko. Zwierzę żyjące w niewoli nie ma szans na wystarczająco szybkie ścieranie ich o podłoże. Zbyt długie pazury przeszkadzają w poruszaniu się, a także mogą prowadzić do skaleczania. Pazury należy regularnie kontrolować, a w przypadku przerostu odpowiednio skracać.
• Tętno (puls) kawii w stanie spoczynku wynosi 229 – 319 uderzeń serca na minutę (dorosły człowiek ok. 70)
• Samiec jest wyraźnie większe od samicy. Czasami wykonuje swoisty „taniec rumba“ – powoli się przeciąga i mruczy. „Taniec“ jest przejawem sympatii względem samicy lub reakcją na niepokojącą sytuację.
• Kawia żyje średnio 4 – 8 lat, a najwyższy odnotowany wiek to 14 lat.
• Kawia jest wrażliwa na przeciąg, przegrzanie i przeziębienie. Zaszkodzić jej mogą także głośne dźwięki.
• Kawia jest roślinożerna. Jej uzębienie rośnie przez całe życie zwierzęcia i wymaga ciągłego ścierania. W hodowli powinna otrzymywać siano, warzywa (pietruszka, marchew, papryka, burak, rzodkiewka, kapusta, szpinak, …), owoce (jabłko, winogrono, pomarańcza, truskawka, …) oraz gotowe karmy (suchy granulat), których skład jest dostosowany do potrzeb zwierzęcia. Szkodzi jej pokarm z wysoką zawartością wapnia oraz słodkie smakołyki, które bywają przyczyną zaburzeń trawiennych. Zwierzę źle znosi gwałtowne zmiany w diecie, co może prowadzić do utraty apetytu, podenerwowania i poważniejszych problemów.
• Kawia ma dobrze rozwinięty wzrok i węch. Orientację w terenie ułatwiają jej włoski czuciowe rozmieszczone koło nosa, pod brodą i koło oczu.
• Kawia jest zwierzęciem towarzyskim i niezwykle żywotnym. Należy jej zapewnić dużo wolnej przestrzeni. Idealna jest duża klatka z domkiem, w którym może się w razie potrzeby ukryć. Konieczny jest pojemnik na pokarm oraz poidło z świeżą wodą. Jako zwierzę stadne kawia najlepiej czuje się w grupie, a z członkami swojego stadka silnie się zżywa. Rozdzielenie zwierząt wywołuje u nich stres. Zaś na pojawienie się obcego osobnika reagują nerwowo i próbują przegonić intruza.
• Zwierzęta komunikują między sobą za pomocą różnorodnych dźwięków. Można wyróżnić sygnały alarmowe, godowe i służące „rozmowie“ między rodzicami i młodymi. Niektóre dźwięki wyrażają „miłość“, inne niepokój czy pobudzenie przy podawaniu pokarmu. Sygnały są zróżnicowane – skomlenie, gwizdy, mruczenie, piski czy ćwierkanie.
• Ewa Hrnčíř